WAT ALS IN JE GENETISCH SCHATKIST OPEENS EEN “STUK KOOL” ZIT TUSSEN AL DIE EDELSTENEN: EEN SLECHTE GEN, ZEG MAAR. EN WAT ALS DIE GEN BEPAALT EEN AANLEG VOOR EEN ERGE AANDOENING ZOALS KANKER…DAT WIL JE OP TIJD WETEN! TOCH??? VOOR MIJ EEN “NO BRAINER”… TOT IK ZAG DAT HET NIET VOOR IEDEREEN ZO VANZELFSPREKEND IS.

Slechte gen

Bij mij is de BRCA2-mutatie vastgesteld, wat betekent dat ik een aangeboren aanleg heb voor onder andere eierstok-, borst- en alvleesklierkanker. Dit is ook een deel van mijn rijke erfgoed, te midden van vele mooie en goede aspecten. Het behoort tot mijn moederlijn.

In mijn familie werd hier altijd over gesproken – “Het zit in de familie, want deze en die hadden het ook.” Het was een vaag besef dat algemeen werd aanvaard. Dus ja, het werd mij ook min of meer “met de paplepel” ingegoten. Maar dat was onbewust.

Onbewust bleef het sluimeren en stak af en toe de kop op. Bijvoorbeeld na de geboorte van mijn kinderen; ik was 36 en dacht – “oh ja, ik moet me laten testen, zo’n DNA-test“- Maar toen vergat ik het weer. De laatste keer was twee jaar geleden, toen ik voor een controle mammografie ging. De mammografie was goed en daarmee was het weer uit het bewustzijn verdwenen.

Vorig jaar kreeg ik dus dat mokerslag: ik had eierstokkanker. En toen zei ik snel tegen de arts: “Ik vermoed dat het in de familie zit bij mij”. Een DNA-onderzoek werd uitgevoerd en ja hoor: ik ben draagster van de BRCA2 gen mutatie. Die het risico op verschillende gynaecologische kankersoorten aanzienlijk verhoogt.

Ik kon mezelf wel voor de kop slaan.

Want met die bevestiging had ik het een paar jaar geleden nog wel kunnen voorkomen. Dit had voorkomen kunnen worden!

Meten is weten

Maar goed, ik heb nog twee zussen. Het zit in onze moederlijn, maar tegelijkertijd zijn wij moeders. Dit betekent niet dat we het allemaal hebben, maar er is een kans van 50% dat we het geërfd hebben van onze moeder. Voor mij was het vanzelfsprekend dat je zoiets wilt weten, want dan kun je actie ondernemen.

Ik heb het direct aan mijn zussen en aan al mijn familieleden verteld. Mijn familie reageerde laconiek, zo van “oh ja, dat dachten we al“. En zover ik weet heeft niemand zich daarna laten testen, althans nog niet.

Een van mijn zussen heeft zich wél laten testen en gelukkig: zij is geen draagster!! – grote opluchting 😮‍💨

Mijn andere zus wil het niet weten…
…tot mijn stomme verbazing.

Zelfs nu, terwijl ik deze regels schrijf, moet ik even stoppen om opnieuw te beseffen: mijn zus wil zich niet laten testen. Ze wil het niet weten. Ze wil niets doen.

De reacties van mijn familieleden waren voor mij erg onverwacht. Ik moest ze verwerken.

Weten of niet – een persoonlijke keuze

Ik zocht naar argumenten en ondersteuning om op zijn minst mijn zus te overtuigen om de test te doen. Ik ging naar een expert (een klinisch geneticus). Maar dat gesprek hielp me op een andere manier. Het maakte me bewust van waarom mensen het niet altijd willen weten:

Ten eerste de psychologische impact. Het kan voelen alsof het “zwaard van Damocles” boven je hoofd hangt als je het wel weet. Het kan ook invloed hebben op je kijk op ouderschap (door schuldgevoel bijv.) en het vertrouwen dat je in je lichaam hebt.

Als je op jonge leeftijd weet dat je deze aanleg hebt, kan dat ook impact hebben op sociale aspecten. Bijvoorbeeld je kinderwens, maar ook praktische zaken zoals het verkrijgen van een hypotheek of je positie op de arbeidsmarkt, het verkrijgen van verzekeringen. Jonge mensen die weten dat ze drager kunnen zijn van een erfelijk gen mutatie, willen vaak uit angst geen erfelijkheidsonderzoek laten doen. Begrijpelijke angst, maar gelukkig onterecht in veel gevallen. Stichting Erfelijke Kanker Nederland zet alles op een rij op haar website.

Maar het belangrijkste is: het is een zeer persoonlijke keuze en elke keuze is respectabel. Dus ook die van mijn zus. Hoe moeilijk het ook voor mij is om te accepteren.

Voordat je überhaupt een keuze kunt maken, moet je je bewust zijn van de mogelijkheid van het bestaan van zo’n erfelijke gen mutatie.

Bewustwording

Bewustwording is echter belangrijk. Voordat je überhaupt een keuze kunt maken, moet je je bewust zijn van de mogelijkheid van het bestaan van zo’n erfelijke gen mutatie. Er zijn signalen die erop kunnen wijzen dat er zo’n genetische mutatie in jouw familie is. Bijvoorbeeld als er veel vrouwen of mannen in je familie zijn die borstkanker hebben gekregen vóór de leeftijd van 40 jaar. Maar er zijn er nog meer. Op deze pagina zie je alle signalen op een rij.

Ik draag ook mijn steentje bij. Ik zet me in om het onderwerp meer onder de aandacht te brengen, bijvoorbeeld via deze blog. Binnenkort doe ik mee aan een bewustwordingcampagne voor Stichting Olijf, ter gelegenheid van de Wereld Eierstokkankerdag; en ook aan diverse activiteiten via Stichting CancerConnect.

Mijn eigen keuzes

Ik ben blij dat ik het nu weet. Die wetenschap heeft mij al een paar cruciale voordelen gebracht. De eerste is in de behandeling van mijn eierstokkanker: ik krijg nu een doelgerichte therapie waar BRCA2-mutatie gevoelig voor is, die mijn overlevingskans van 35% naar bijna 70% verhoogt. De BRCA2-mutatie maakt me ook 80% ‘gevoeliger’ voor borstkanker, daarom heb ik gekozen voor het preventief verwijderen van mijn borsten. Persoonlijk zijn deze voor mij de beste keuzes, die ik anders niet had kunnen maken.

Wat het beste is voor jou, dat weet jij alleen. Alle keuzes zijn goed, zolang ze weloverwogen zijn.